Wet- en regelgeving bij risicoklasse 1 saneringen
In de praktijk blijkt er veel onduidelijkheid te zijn over risicoklasse 1 saneringen. Moet er nu wel of geen inventarisatierapport zijn, moet een gecertificeerde saneerder ingehuurd worden, of volstaat een aannemer zonder certificaat, is vrijgave door een laboratorium verplicht, of mag dat overgeslagen worden?
Achtergrond
In Nederland kennen we voor het verwijderen van asbest een uitgebreid aanbod van wet- en regelgeving, waaronder:
• Productenbesluit Asbest: bevat een verbod op het bezit en bewerken van asbest en geeft regels over etiketteren van asbesthoudende producten.
• Bouwbesluit 2012.
• Certificatieschema's voor werken met asbest, zoals de SC530 voor saneren en SC540 voor inventariseren.
• Woningwet.
• Arbeidsomstandighedenbesluit: voor werkgevers, werknemers en ZZP-ers; bevat regels voor het werken met asbest.
• Asbestverwijderingsbesluit 2005: voor opdrachtgevers (particulieren, bedrijven); bevat regels voor het werken met asbest.
Het Arbeidsomstandighedenbesluit en Asbestverwijderingsbesluit overlappen elkaar gedeeltelijk,maar hebben een verschillende doelgroep.
Asbestinventarisatie
Het Arbeidsomstandighedenbesluit art. 4.2 en het Asbestverwijderingsbesluit 2005 art. 3 schrijven voor dat een bedrijf dat asbest wil verwijderen of wil opruimen, eerst een risicobeoordeling in de vorm van een asbestinventarisatierapport moet laten opstellen door een gecertificeerd inventarisatiebedrijf.
Er zijn enkele specifieke uitzonderingen. Deze staan vermeld in het Arbeidsomstandighedenbesluit in artikel 4.54b en het Asbestverwijderingsbesluit artikel 4.
Risicoklasse indeling
Het Arbeidsomstandighedenbesluit art. 4.54 lid 2 stelt: Op basis van de inventarisatie, wordt in het kader van de risicobeoordeling, bedoeld in artikel 4.2, bepaald in welke risicoklasse als bedoeld in de artikelen 4.44, 4.48 of 4.53a de werkzaamheden vallen.
Voor werkzaamheden waarbij blootstelling aan asbest kan optreden, worden drie risicoklassen gehanteerd en die zijn modulair opgebouwd:
• risicoklasse 1 = laag risico;
• risicoklasse 2 = normaal risico; hier gelden alle eisen van risicoklasse 1 inclusief een aantal aanvullende zwaardere eisen;
• risicoklasse 3 = hoog risico; hier geldt dat de eisen uit risicoklasse 1 en 2 van toepassing zijn met een aantal extra eisen.
Risicoklasse 1
Voor de verwijdering van asbest ingedeeld in risicoklasse 1 is het niet verplicht om een voor asbestverwijdering gecertificeerd bedrijf in te schakelen. Immers stelt het Asbestverwijderingsbesluit 2005 in artikel 6: ‘De volgende handelingen, indien de concentratie van asbeststof is ingedeeld in risicoklasse 2 of 3 mogen slechts worden verricht door een bedrijf dat in het bezit is van een certificaat’. Het Asbestverwijderingsbesluit, betreffende de werkelijke asbestverwijdering, geldt dus niet voor die bronnen en toepassingen die ingedeeld zijn in risicoklasse 1 (RK1). De RK1 sanering mag uitgevoerd worden door een 'gewone' aannemer en valt buiten het 'asbestregime'.
Eisen RK1 saneringen
Wat deze 'gewone' aannemer dan meestal niet weet en waar vaak aan voorbij wordt gegaan, is dat aan RK1 saneringen conform art. 5 Arbeidsomstandighedenwet en Arbeidsomstandighedenbesluit § 2 wel degelijk eisen worden gesteld.
De eisen staan beschreven in het Arbeidsomstandighedenbesluit artikel 4.44 t/m 4.47c:
• Melding: Uiterlijk twee dagen voor aanvang van de werkzaamheden en telkens wanneer een verandering in de arbeidsomstandigheden kan leiden tot een aanzienlijke toename van de blootstelling aan asbeststof of asbesthoudende producten wordt door de werkgever melding gedaan aan een daartoe aangewezen toezichthouder. (NB: is ook opgenomen als eis in het bouwbesluit 2012).
• Om de naleving van de grenswaarde te kunnen waarborgen, wordt de concentratie asbeststof in de lucht op gezette tijden, overeenkomstig een bij ministeriële regeling vast te stellen methode of een andere methode, indien deze gelijkwaardige resultaten oplevert gemeten. In de wet- en regelgeving is niet meer opgenomen met welke frequentie (voorheen art 4.50).
• Na werkzaamheden met asbest wordt, voordat met andere werkzaamheden een aanvang wordt gemaakt, op de betreffende arbeidsplaats een eindbeoordeling uitgevoerd in de vorm van een visuele inspectie waarbij is vastgesteld dat de aanwezigheid van asbest niet meer visueel waarneembaar is. Hoe deze vrijgave uit te voeren is niet vastgelegd. Dit in tegenstelling tot wat op diverse websites wordt vermeld.
• Aan werknemers die arbeid verrichten waarbij gevaar voor blootstelling aan asbeststof bestaat, wordt doeltreffende voorlichting gegeven.
• De concentratie van asbeststof in de lucht wordt zo laag mogelijk onder de grenswaarde gehouden. Voor risicoklasse 1 geldt dat de asbestconcentratie die vrijkomt tijdens het werk niet boven de grenswaarde van <0,01 vezels/cm3 (10.000 vezels/m3) mag uitkomen.
• Maatregelen bij overschrijding van de grenswaarde; ‘wat te doen als het misgaat’.
• Voor alle werknemers die werkzaamheden verrichten waarbij zij aan asbeststof worden of kunnen worden blootgesteld wordt met regelmatige tussenpozen een passende opleiding verzorgd welke is toegespitst op het kennisniveau en de ervaring van de werknemers.
Hoe toont u aan dat:
• U voldoende voorlichting hebt gegeven;
• Uw medewerkers weten hoe de concentratie van asbeststof in de lucht onder de grenswaarde te houden;
• Uw medewerkers weten wat zij moeten doen bij een (mogelijke) overschrijding van de grenswaarde.
Onder andere de certificerende instelling TÜV Nederland BV QA afdeling Training en Opleidingen heeft een op maat gemaakte cursus Deskundig Saneren Risico Klasse 1 ontwikkeld waarbij specifiek voor uw onderneming het voorgaande aantoonbaar wordt gemaakt.
Gecertificeerde asbestverwijderaar of een 'gewone' aannemer
Een nadeel van verwijdering door een 'gewone' aannemer is dat als tijdens de verwijdering sprake is van een onvoorziene omstandigheid het werk per direct stilgelegd en overgedragen dient te worden aan een gecertificeerd asbestverwijderingsbedrijf.
Indien de 'gewone' aannemer niet in staat is om het gestelde in art. 4.44 t/m 4.47 aantoonbaar te maken, wordt het werk door een van de toezichthouders stilgelegd en kunnen hoge boetes worden uitgeschreven.
Het is belangrijk dat de opdrachtgever (de eigenaar van het asbest) dit meeneemt in zijn overwegingen bij de keuze van de aannemer. Een gecertificeerde asbestsaneerder is misschien een verstandige keuze bij het uitvoeren van werkzaamheden in risicoklasse 1. De gecertificeerde asbestsaneerder die een sanering in klasse 1 uitvoert moet dit doen conform de wettelijke certificatieschema's voor werken met asbest (SC530:2011).
