De Inspectie SZW heeft sectorbreed in de afvalbranche inspecties uitgevoerd. De inspecties waren gericht op veiligheid, fysieke belasting en gevaarlijke stoffen waaronder de kankerverwekkende stoffen respirabel kwarts, houtstof en asbest.
Voor het onderzoek zijn in de afvalbranche 433 bedrijven bezocht. Bij 256 bedrijven (59%) zijn één of meer overtredingen aangetroffen. In totaal zijn 758 overtredingen geconstateerd. Het meest toegepast zijn de handhavingsinstrumenten waarschuwing en eis. Deze instrumenten worden gehanteerd bij overtredingen waarbij geen sprake is van ernstig gevaar voor personen.
Werkvloercultuur van gewenning
Bij inzamelingsbedrijven als milieustraten en afvalbreng-depots vindt blootstelling aan asbest plaats als asbest onverpakt geaccepteerd wordt of bij de handling ervan.
Naast blootstelling aan gevaarlijke stoffen zijn ook machineveiligheid en veiligheid op de arbeidsplaats veel voorkomende risico’s in de afvalsector. Bij meer dan de helft blijken deze risico’s oorzaak te zijn van de ernstige (meldingplichtige) ongevallen in deze sector.
Een belangrijke rol hierbij spelen het veiligheidsbewustzijn als het normaal ervaren en accepteren van gevaarlijke situaties en/of werkprocessen en een werkvloercultuur van gewenning - “ik merk er niets van” en “mij overkomt het niet”.
Vies en stoffig
Door het nemen van technische en organisatorische beheersmaatregelen is de blootstelling aan gevaarlijke stoffen drastisch terug te brengen. In de praktijk bleek dat 70% van de overtredingen ten aanzien van gevaarlijke stoffen op het ontbreken van beheersmaatregelen betrekking had. Het gebruik van niet adequate arbeidsmiddelen, gezien de huidige stand van de techniek, is hier hoofdzakelijk debet aan. Men werkt nog veel met verouderd materieel met achterstallig onderhoud, waardoor de aangebrachte voorzieningen voor stofafzuiging en luchtverversing onvoldoende werken. Inspecteurs troffen bedrijfshallen aan waar “alles wat je aanraakte vies en stoffig was”. 10% van de overtredingen had betrekking op asbest. 20% betrof overtredingen op het niet gebruiken van persoonlijke beschermingsmiddelen en het ontbreken van voorlichting en toezicht daarop.
Onderschatting stofrisico
Het stofrisico wordt bij het bewerken en recyclen van afval nog steeds onderschat. Onvoldoende beheersmaatregelen op het voorkomen en verminderen van de blootstelling aan stof, DME en asbest zijn illustratief hiervoor. Het niet dragen van de persoonlijke adembeschermingsmiddelen door werknemers vindt mogelijk zijn oorzaak doordat de blootgestelde op korte termijn weinig van de schadelijke gevolgen merkt. Ook hiervoor geldt dat goede voorlichting, onderricht en toezicht essentieel is. De werkgever moet zijn werknemers voorlichten over de gevaren en toezicht uitvoeren dat beschermingsmiddelen worden gedragen. Ondanks dat het onderwerp fysieke belasting een klein percentage (5%) bedraagt van de geconstateerde overtredingen blijft dit een belangrijk aandachtspunt.
Bewustwording
Veiligheidsbewustzijn speelt een belangrijke rol. Aandacht besteden aan bewustwording bij de werknemers omtrent gedrag en de risico’s die ontstaan bij het werken in onveilige situaties is in deze sector noodzakelijk om de veiligheid op de werkvloer op een hoger plan te krijgen. De rol van goede voorlichting, onderricht en toezicht als verantwoordelijkheid van de werkgever is hierbij essentieel.
Brancheorganisaties, werkgevers- en werknemersorganisaties in de afvalbranche zullen nog de nodige acties moeten verrichten om werkgevers te bewegen tot het nemen van beheersmaatregelen ten aanzien van blootstelling aan gevaarlijke stoffen en veiligheid.
