Eind vorig jaar kreeg Roermond te maken met de grootste asbestbrand uit de historie. Voor het verhalen van de daarbij gemaakte kosten richt de gemeente zich vaak achteraf op de eigenaar van het afgebrande gebouw. Hoe zit het nu met de aansprakelijkheid en het claimen van schade voor de betrokkenen bij een asbestbrand?
De schade ontstaan door een asbestbrand kan zeer omvangrijk zijn. Immers, de asbestdeeltjes kunnen zich verspreiden over een groot gebied waardoor de saneringskosten zeer hoog kunnen worden. Maar als er zoals in Roermond ook asbest is neergekomen in een deel van de binnenstad dan hebben we te maken met omzetderving vanwege het sluiten van een deel van de binnenstad.
Om meer inzicht te krijgen in de aspecten van schade en aansprakelijkheid na een asbestbrand beantwoordt Yvonne Waterman, gespecialiseerd in het asbestaansprakelijkheidsrecht, hieronder enkele vragen over dit onderwerp.
Zijn de eigenaren van de loodsen aansprakelijk voor de gederfde omzet van de ondernemers? Het is immers hún asbest, van hún dak, dat zich over de binnenstad van Roermond heeft verspreid.
Nee, waarschijnlijk niet. De Hoge Raad heeft in diverse uitspraken bepaald dat een opstalbezitter een asbestdak in beginsel niet behoeft te verwijderen; het bezit van een asbestdak is niet onwetmatig of onrechtmatig jegens derden. (Vanaf 2024 ligt dit anders; maar dat is nog niet aan de orde.) Een asbestdak is ook geen gebrek; risicoaansprakelijkheid van de bezitter of eigenaar doet zich daarom niet voor. Een brand maakt dit alles niet anders, tenzij het een bijzonder brandgevoelige loods zou betreffen, wat niet voorshands aannemelijk is.
Zijn de eigenaren aansprakelijk jegens de gemeente voor de saneringskosten?
Die kans is gering, want zij heeft in het kader van haar publiekrechtelijke taak tot sanering besloten.
Zijn de eigenaren aansprakelijk jegens toekomstige slachtoffers?
Nee, ook niet, want het onwet- of onrechtmatige karakter aan de brand ontbreekt immers (althans voor zover nu bekend) en dat is een essentieel vereiste om de schade te kunnen verhalen. Ook overigens zou het om diverse redenen een lastig verhaal zijn. Gelet op de natte en winderige weersomstandigheden lijkt de kans op ziekte klein, maar dat zullen wij pas over decennia echt weten.
Kunnen de lokale ondernemers zich op de gemeente verhalen? Die heeft hen immers gedwongen om drie dagen lang te sluiten.
Nee: de noodverordening an sich valt binnen de beleidsvrijheid van de burgemeester. Het is ook een kwestie van ondernemersrisico. Wellicht zal later nog blijken dat het betreffende gebied te ruim was afgezet – dan valt er letterlijk in de marge nog wat te argumenteren – maar dat moet nog blijken.
Kunnen eventuele brandstichters aansprakelijk zijn voor de schade?
Ja, dat zou wel kunnen… maar de kans om deze miljoenenschade op kwajongens of hun ouders te verhalen is in de praktijk verwaarloosbaar gering.
Conclusie
Al met al komt het erop neer dat de Roermondse gemeente, bedrijven en burgers met onverhaalbare schade zitten. De Roermondse asbestbrand maakt wel duidelijk dat het aangekondigde verbod op asbestdaken vanaf 2024 een goede grondslag heeft.
Yvonne Waterman - Waterman Legal Consultancy
