Tijdens zijn vakantie op Aruba werd Jan Horyon onaangenaam verrast door de achterstand in asbestaanpak op dit eiland binnen het Koninkrijk der Nederlanden.
Jan Horyon is samen met zijn gezin op Aruba voor vakantie, maar heeft uit beroepsinteresse een ronde over het eiland gemaakt. Hij deed dat samen met kennis Wim Schreiber, die al twaalf jaar een zaak heeft op Aruba in persoonsbeschermende kleding en apparatuur. Horyon is eigenaar van het gelijknamige familiebedrijf in Eindhoven dat gespecialiseerd is in asbestsanering, -toezicht, - vervoer en andere zaken op dit gebied. Zijn bedrijf zit aan tafel met ministeries en heeft regelmatig te maken met complexe saneringsproblemen, zoals het geval in het Utrechtse Kanaleneiland waar een hele woonwijk werd ontruimd na een asbestvondst dit jaar. “We zijn die woningen aan het reinigen, maar brengen ook samen met andere partijen in kaart waar het nu fout is gegaan.”
Gevaar voor publiek en omgeving
Horyon bezoekt Aruba niet voor zijn werk, maar voor een vakantie met zijn gezin. Toch zag hij tijdens een rondje over het eiland zaken die hem en zijn vrouw Sharita (zij werkt ook in het bedrijf) doen denken aan de situatie die zich 20 - 25 jaar geleden in Nederland afspeelde. Zoals ook het voormalig Bushiri-hotel aan de LG Smith boulevard. Het vervallen Bushiri-hotel vormt een gevaar voor het publiek en omgeving, omdat er nogal wat asbestplaten in zitten die flink zijn verweerd of in stukken op de grond liggen. Niet alleen het dak bestaat uit het kankerverwekkende stof, maar ook de muren. Hoewel er een bewaker is, kan iedereen er zo naar binnen. Horyon: “Het is publiekelijk toegankelijk, mensen zitten ervoor te vissen, en zwervers hebben hier een onderkomen. Wat ik ook heb begrepen, is dat het van de overheid is en dat die hiervoor dus verantwoordelijk is. Hier ligt bloot asbest en het ligt overal. Als hier de wind doorwaait, waaien de vezels overal naar toe.”
Voormalig Bushiri-hotel aan de LG Smith boulevard.
Amper iets geregeld
Volgens Horyon moet het hotel eerst in een veilige situatie worden gebracht om te kunnen slopen. “Laat staan dat je het zo laat, dat iedereen erin kan lopen. Het moet afgezet worden en zo snel mogelijk verwijderd worden. Niet alleen het dak dus, maar ook de muren, want die bevatten ook asbest. Los van alle stukken die er op de grond liggen.” Horyon is geïnformeerd over hoe Aruba omgaat met asbest en dat er amper iets is geregeld, laat staan dat er normen zijn. Hij weet ook dat door de Arubaanse overheid is gesteld dat - los van de raffinaderij in San Nicolas en het waterbedrijf - er geen noemenswaardige risicoplekken zijn wat betreft asbest. “Maar hoe kan je dat roepen als hier niet eens asbestgerelateerde slachtoffers worden geregistreerd?”
Doofpot
Dat op Aruba de situatie niet altijd ernstig wordt genomen, ook al laaide de discussie hierover vorig jaar meerdere keren op na incidenten als de windhoos bij de St. Anna School en kerk, doen Jan en zijn vrouw Sharita opnieuw denken aan het verleden in Nederland. “Diezelfde reactie was er toen ook: ik heb er nog met mijn opa of neef mee gewerkt. Ik ook, toen ik studeerde. In mijn flat had ik een asbestzeiltje en dat heb ik nog met mijn vader eruit getrokken. Maar overal heb je een begin. Nu hebben we de kennis, de wetenschap, de laboratoria en de meetapparatuur. De kennis is er, maar in sommige landen wordt het nog steeds in de doofpot gestopt.” Dat was ook in Nederland het geval.
In Nederland kennen we het schandaal rondom de eternitfabriek waar in de naoorlogse jaren veel asbest werd verwerkt terwijl men toen al wist dat asbest gevaarlijk was. Dat was al vanaf de jaren 30 duidelijk. Maar onder meer door de industrie en andere belanghebbenden werd er decennia lang twijfel gezaaid, wat lukte mede door kennisachterstand, veel pr en invloed op de overheid. Jan Horyon denkt ook dat op Aruba mogelijk zoiets speelt. “In Nederland is het al sinds juli 1993 verboden om asbest te importeren, te bewerken en verwerken. Hier bestaat een dergelijk verbod niet. Als je het nog steeds laat verhandelen, kan je ook nooit zeggen: het mag niet meer. Want je staat toe dat asbest het land in blijft komen. Dat is het kromme en dat maakt het politiek gevoeliger, waarbij ik me niet aan de indruk kan onttrekken dat er ook een groot commercieel belang achter zit.”
Kop in het zand
Op de vraag of asbestbedrijven er niet zelf een commercieel belang bij hebben en daarbij het gevaar juist gaan overschatten, zegt hij: “Los van het feit of je er commercieel voordeel aan hebt, is het wereldwijd bekend dat het een probleem is. Wereldwijd is asbest een sluipmoordenaar en dan ga je hier verkondigen op Aruba dat er niets aan de hand is. De vraag is dan: hoelang steek je je kop in het zand en maak je jezelf medeverantwoordelijk voor asbestgerelateerde slachtoffers. Dat is de kern van het verhaal.”
Titelfoto: Het voormalige Bushiri-hotel bevat niet alleen asbest in het verweerde dak, maar ook in de muren. Stukken daarvan liggen bovendien op de grond.
Overgenomen en bewerkt; bron: Amigo, onafhankelijk dagblad voor Aruba, Curaçao en Bonaire, editie 31 december 2012.
