Niet goed ingekapselde of afgeschermde spuitasbestlagen vormen een groot gevaar voor de gezondheid.
Asbest bestaat uit kleine vezels die kanker kunnen veroorzaken als ze worden ingeademd. Sinds 1 juli 1993 is het verboden asbest of asbesthoudende producten te bewerken, te verwerken of in voorraad te houden. Het verbod is opgenomen in het Arbobesluit Arbeidsomstandighedenwet en heeft vooral betekenis voor situaties tijdens het werk. In veel woningen, gebouwen en objecten, bijvoorbeeld treinen en schepen, komen nog asbesthoudende producten voor.
Niet goed ingekapselde of afgeschermde spuitasbestlagen vormen een groot gevaar voor de gezondheid. Voor hechtgebonden asbestmateriaal is dit in mindere mate het geval.
Wat is spuitasbest, hoe en waar komt het voor?
Asbest is een verzamelnaam voor een aantal in de natuur voorkomende mineralen die zijn opgebouwd uit fijne vezels. In het algemeen is asbest goed bestand tegen zuren, logen en hoge temperaturen. Het is zeer slijtvast, brandwerend, isolerend en vrij goedkoop. Daarom is asbest in verschillende vormen op grote schaal toegepast.
In hecht gebonden asbestmateriaal zijn de asbestvezels vermengd met veel cement, waardoor ze ieder voor zich stevig gebonden zijn. Hecht gebonden asbestmateriaal werd onder andere gebruikt als golfplaten dakbedekking en als plaatmateriaal voor afscheidingswanden.
Niet-hechtgebonden asbest in de vorm van spuitasbest bevat een geringe hoeveelheid bindmiddel (cement) en ziet er uit als ruwe watten, grijs/bruin van kleur. Het is vaak gebruikt als brandwerende laag op onder meer stalen constructies van grote gebouwen. Ook werd het gebruikt als bijvoorbeeld isolatiemateriaal en op kanalen van ventilatiesystemen. Het werd gebruikt in scholen, ziekenhuizen, kantoren, fabrieken, magazijnen en winkels. In gebouwen van na 1978 hoort het niet meer voor te komen.
Wat zijn de risico’s van spuitasbest?
De microscopisch kleine naaldvormige vezels van asbest kunnen bij inademing ongemerkt tot diep in de longen doordringen. Ze zijn onzichtbaar en reukloos. Asbestvezels in de longen kunnen ernstige ziekten veroorzaken, zoals asbestose (verstijving van het longweefsel), longkanker en mesothelioom. Deze laatste aandoening is een zeldzame vorm van kanker aan het long- of buikvlies; bijna altijd door asbest veroorzaakt. De door asbest veroorzaakte kanker is ongeneeslijk. Een ander, minder levensbedreigend, gevolg van inademing van asbest kan zijn verdikkingen van het borstvlies, pleurale plaques genoemd. Tussen het inademen van asbestvezels en het moment waarop de ziekten zich voordoen kan overigens een jarenlange periode liggen. Omdat in de gewone buitenlucht ook asbestvezels aanwezig zijn, ademt iedereen kleine hoeveelheden asbest in. Maar in buitenlucht zit zo weinig asbest dat het risico op kanker te verwaarlozen is. Dat geldt ook voor de lucht in gebouwen waarin onbeschadigde asbestcementproducten aanwezig zijn.
Het risico wordt groter naarmate er meer vezels worden ingeademd, bijvoorbeeld als asbesthoudend materiaal wordt bewerkt (boren, zagen, schuren) of beschadigd. Bij het bewerken van asbesthoudend materiaal houdt een eenvoudig stofkapje de gevaarlijke asbestvezels niet tegen.
Welke maatregelen moet ik nemen?
Van spuitasbest kunnen de vezels na jaren van veroudering vrijkomen ten gevolge van bijvoorbeeld trillingen van het gebouw of luchtverplaatsing langs de asbestspuitlaag. Daarom moeten deze spuitlagen bij voorkeur volledig worden verwijderd. Of zij moeten zijn afgesloten met een coating of een gesloten plafondconstructie. Het is belangrijk dat de afscherming in stand blijft. Dat betekent dat de werkgever bronnen van asbestblootstelling, zoals asbesthoudende spuitlagen, moet opsporen.
Deze tekst maakt onderdeel uit van de brochure ‘Spuitasbest’, van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
Links:
Huur en asbest: is aanwezigheid van asbest een gebrek?
Spuitasbest: status quo van de ‘lijst van 200’ kritische gebouwen?
‘Hidden Killer’-campagne weer van start
